Wstęp |
Początkowo wśród dziko żyjących koni dominowało podobne umaszczenie - bułane i myszate - z ciemną pręgą biegnącą wzdłuż grzbietu oraz pręgowanymi kończynami. Wszelkie odstępstwa od tej podlegały eliminacji drogą naturalnej selekcji. Dopiero udomowienie konia i jego chów pozwoliły w kolejnych pokoleniach utrwalić rzadko do tej pory występujące maści. Coraz większe zainteresowanie oryginalnymi maściami oraz przewidywalność wyników kojarzeń sprawiły, że hodowcy dokładają coraz większych starań w celu uzyskania całkiem nowych, ciekawych odcieni i wzorów maści. W większości przypadków maść konia nie ma dużego znaczenia w hodowli danej rasy, choć niektóre są niepożądane (dotyczy to najczęściej maści srokatej, tarantowatej, dereszowatej) i z tego powodu konie takie nie są włączane do dalszej hodowli, by nie przekazywały dalej niechcianych cech. Zdarza się, że warunkiem zaklasyfikowania konia do danej rasy jest właśnie jego maść (srokata - Paint Horse, złocisto izabelowata - Palomino, tarantowata - Appaloosa, biała - Albino). Mniejsze znaczenie, a czasem nawet bez znaczenia są jego inne cechy, takie jak wzrost czy budowa. Istnieje wiele ras koni, które od wieków posiadają typowe dla siebie umaszczenie (kare - koń Fryzyjski, siwe - kuc Camargue, bułane - Fiord, siwe lub kare - Percheron, koń Kladrubski). Jeśli w danej rasie wystąpią jakiekolwiek inne maści, nie są wpisywane do ksiąg stadnych i wykluczane z hodowli. Kilka podstawowych informacji z zakresu genetykiZnajomość praw dziedziczenia i genetyki w znacznym stopniu ułatwia prawidłową identyfikację maści konia, co z kolei pozwala z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć wyniki kojarzeń, umożliwia odpowiedni dobór rodziców w celu uzyskania potomstwa o pożądanym umaszczeniu. Aby właściwie określić maść konia, warto zapoznać się z maściami jego przodków lub potomstwa - jakie cechy odziedziczył lub jakie przekazał. Jeśli jest to niemożliwe do ustalenia, z pomocą przychodzą nam badania genetyczne. Do tej pory zidentyfikowano kilkadziesiąt układów genów odpowiedzialnych za powstanie różnych maści, jednakże tylko kilka warunkuje powstanie maści podstawowych. Na kolor umaszczenia konia wpływ mają głównie takie czynniki jak: dominacja, recesywność genu czy epistaza.
|
Reklama![]() |
|
|
![]() |
Istnieją dwie podstawowe maści koni: kara (czarna) i kasztanowata (rudobrązowa). Wszelkie inne maści są rezultatem modyfikacji genu oddziaływującego na którąś z tych maści. Gen warunkujący powstanie obydwóch maści oznaczony został literą E (Extended), odpowiada on za czarną pigmentację skóry i włosów. Dla maści karej jest on dominujący (E), dla kasztanowatej - recesywny (e). |
do góry |
do góry |
do góry |
Maść gniada jest rezultatem działania genu A (Agouti) na czarny pigment. Gen ten ogranicza występowanie czerni głównie do takich miejsc, jak: grzywa, ogon, dolne partie nóg. Konie kasztanowate przenoszą gen A, jednak z powodu braku czarnej pigmentacji nie ma widocznych różnic pomiędzy koniem tym genem i bez niego. Konie kare nie przenoszą genu A, ponieważ występuje u nich układ homozygotyczny recesywny (aa). Potomstwo koni kasztanowatego i karego będzie gniade, jeśli koń kasztanowaty przeniósł gen A lub kary jest w rzeczywistości bardzo ciemnym gniadym błędnie określonym jako kary. Koń maści gniadej posiada dominujące geny (AE). brązowa sierść w różnych odcieniach od jasnobrązowego do prawie czarnego, grzywa i ogon zawsze czarne. Dolne części kończyn do stawów nadgarstkowych i skokowych przeważnie czarne. Wyróżniamy odcienie maści gniadej:
Wyłącznie maści gniadej hoduje się konie rasy Cleveland Bay. Gniade umaszczenie (w różnych odcieniach) przeważa też u takich ras jak: Clydesdale, Shire, Achał-tekińska (konie tej rasy mają delikatną sierść z metalicznym połyskiem), Alter Real, kuc Dartmoor. Obok kasztanowatej jest to jedna z najczęściej występujących maści. |
![]() |
![]() ![]()
| |
![]() |
|||
![]() |
|||
![]() |
do góry |
W rzeczywistości maść siwa nie jest barwą, tylko wadą komórek w cebulkach włosowych nie potrafiących produkować pigmentu. Konie siwe rodzą się innej maści, lecz na powiekach i wokół oczu mają pojedyncze białe włosy. Z każdą zmianą sierści coraz bardziej bieleją, tak że w wieku ok. 10 lat często są całkiem białe. Później często dostają „hreczki” – brunatnych plamek na białej sierści. Źrebię będzie siwe tylko wtedy, gdy przynajmniej jeden z rodziców był tej maści. Koń może siwieć z każdej jednolitej maści, a także z dereszowatej, tarantowatej i srokatej (koń siwosrokaty pod plamami maścistymi ma ciemną skórę, a pod białymi - niepigmentowaną). Siwy - G (Gray) jest dominującym genem, więc potrzebna jest tylko jedna kopia tego genu do uzyskania konia siwego. W układzie homozygotycznym (GG) może wystąpić tylko siwe potomstwo, natomiast w układzie heterozygotycznym (Gg) może wystąpić zarówno potomstwo siwe jak i innej maści. Na ciemnej skórze białe włosy z domieszką włosów zabarwionych, grzywa i ogon białe, szare na końcach rozjaśnione, białoczarne lub nawet czarne. W zależności od stopnia wysiwienia oraz maści z jakiej koń siwieje rozróżnia się odcienie maści siwej:
Wyłącznie maści siwej są kuce Camargue, które do dziś żyją na wolności w południowej Francji. Tylko siwe (lub kare) są wspomniane już konie Kladrubskie i Perszerony. Siwa maść preferowana jest u koni Lipicańskich, dominuje u koni Andaluzyjskich, Arabskich (zwłaszcza szczep Saklavi), Angloarabów Shagya. |
![]() |
![]() ![]() ![]() ![]()
| |
![]() |
|||
![]() |
|||
![]() |
|||
![]() |
|||
![]() |
|||
![]() |
do góry |
Rzadko występująca maść, powstająca w wyniku działania genu dominującego W (White). Jedna kopia tego genu wystarczy, aby zdominować wszystkie inne geny warunkujące pigmentację skóry i włosów. Pigment natomiast występuje w tęczówce oczu, które nigdy nie są czerwone. Z tego powodu wśród koni nie występują prawdziwe albinosy. W układzie homozygotycznym (WW) gen ten jest letalny, dlatego wszystkie białe konie posiadają heterozygotyczny układ genów (Ww). Konie maści białej mają jasną (różową), niepigmentowaną skórę, białą sierść, grzywę i ogon, zwykle jasnoniebieskie, orzechowe lub brązowe oczy, kopyta w kolorze rogu – jasnożółte. Źrebięta tej maści rodzą się białe. Jedyną rasą maści białej jest Albino (jednak aby uniknąć skojarzeń z albinizmem zmieniono nazwę na American White Horse). Kryterium kwalifikującym konia do tej rasy jest w zasadzie wyłącznie maść, co sprawia, że konie tej rasy są zróżnicowane pod względem eksterieru. Poza tym maść biała może wystąpić w każdej innej rasie. |
![]() |
![]() |
następna strona |
wstęp |
podstawy genetyki |
pochodzenie nazw maści
maść: kara | kasztanowata | gniada | siwa | biała | izabelowata | jelenia | smoky black | kremowa | perłowa | smoky cream | czerwonobułana | bułana | myszata | szampańska | srebrna | dereszowata | tarantowata | srokata odmiany |
Copyright © 2007 |